Sekretarz, Sekretarzy
Sekretarz (Sagittarius serpentarius) – gatunek dużego ptaka drapieżnego, będący jedynym przedstawicielem rodziny sekretarzy (Sagittariidae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej, od Senegalu do Etiopii i Somalii, aż po Przylądek Dobrej Nadziei na południu.
Występuje na sawannach i innych otwartych terenach trawiastych. Unika lasów i gęstych zakrzaczeń. Spotykany na różnych wysokościach, od nadmorskich równin po wyżyny.
Poluje na małe gryzonie, szarańczaki, żaby, jaszczurki, a najchętniej na węże (stąd inna spotykana nazwa: sekretarz wężojad). Zjada również jaja i pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi. Poszukuje pożywienia wolno krocząc po ziemi, stawiając długie kroki. Zabija zdobycz gwałtownym uderzeniem dzioba lub tak długo stąpając po ofierze, aż będzie wystarczająco ogłuszona, aby ją można było połknąć. Często połyka zdobycz w całości.
Młode są karmione przez oboje rodziców płynnym, nadtrawionym pokarmem z wola. Początkowo są to owady podawane bezpośrednio do dzioba, następnie nadtrawione części gadów i małych ssaków zwracane do gniazda.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2011 roku uznaje sekretarza za gatunek narażony (VU – Vulnerable); wcześniej (od 1988 roku) miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern). Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy.
Zagrożeniem dla populacji jest degradacja środowiska i wycinanie drzew – sekretarze tracą swoje środowisko życia. Młode przebywające w gniazdach padają ofiarą ptaków krukowatych i kań.
Od 1968 roku gatunek jest w Afryce objęty ochroną.