Nijlkrokodil

Tijdens de balts raken nijlkrokodillen elkaar vaak aan, vooral rond de kop en nek. Door met hun neusgaten en bek water te laten borrelen proberen de mannetjes indruk te maken op de vrouwtjes en een geïnteresseerd vrouwtje kromt haar rug en tilt haar kop op met open bek. Soms duwen ze elkaar onder water om te kijken hoe sterk hun partner is. Het mannetje is van het vrouwtje te onderscheiden door kleine bultjes onderaan de onderkaak: de muskusklieren. Deze klieren produceren een zoetige, groenige en olieachtige stof, die de andere sekse aantrekt. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes hebben deze klieren, maar bij de mannetjes zijn ze opvallend groter. Als het mannetje zijn keel over de kop en nek van het vrouwtje wrijft, komt de geur vrij en wordt het vrouwtje voorbereid op de paring.

De balts kan wel twee uur duren voor de paring zelf begint. Het paar zakt onder water en het mannetje wikkelt zijn staart om het vrouwtje. Hoewel de balts twee uur duurt, duurt de paring hooguit enkele minuten en dit herhaalt het stel in de loop van de dag. Een dominant mannetje kan met wel twintig vrouwtjes paren, net als vrouwtjes paren met meerdere mannetjes, hoewel het dominante mannetje dat probeert te voorkomen door bij haar in de buurt te blijven en agressief te reageren op andere krokodillen.

Een maand na de paring moet het vrouwtje haar eieren leggen. De eieren moeten op een hoge temperatuur gehouden worden want onder 28 °C kunnen de jongen niet overleven. Een temperatuur van 30 °C tot 32 °C is normaal. De temperatuur van het nest is heel belangrijk: dit bepaalt het geslacht, maar ook de kleuren en patronen van de jongen. Een temperatuur van 32-33 °C levert meestal mannetjes op terwijl 31 °C of lager meestal vrouwtjes oplevert.

Het vrouwtje graaft een nest dat bestaat uit een kuil in de bodem. Het nest wordt met behulp van de achterpoten in zandbanken gecreëerd en heeft een diepte tot 50 centimeter. Het nest is op enkele meters van de waterlijn gelegen en bevindt zich vaak in de nabijheid van andere nesten. Als er weinig plaats is, kunnen de vrouwtjes onderling elkaar proberen te verdringen: ze duwen elkaar dan omver. De periode van het jaar waarin dit gebeurt hangt af van de geografische locatie; in het noorden van het verspreidingsgebied tijdens het droge seizoen, in het zuidelijke deel is het regenseizoen het moment om een nest te graven, in de maanden november tot december.

Soms staakt het vrouwtje plotseling het graven van het nest waarna een andere locatie wordt gezocht. Lange tijd was de reden hiervan onduidelijk maar biologen vermoeden dat dit te maken heeft met het aantreffen van wortels van de plant Chromolaena odorata. Deze plant overschaduwt de nesten waardoor de temperatuur van de ondergrond lager is in vergelijking met onbegroeide nesten waar het zonlicht niet wordt weggevangen. Omdat krokodillen geen geslachtschromosomen hebben en het geslacht bepaald wordt door de temperatuur, worden bij lagere temperaturen alleen vrouwtjes geboren. In gebieden waar de plant al te massaal voorkomt is het moeilijker om niet-overwoekerde nestplaatsen te vinden wat ongezond is voor de populatie vanwege het lage aantal mannetjes, dit probleem doet zich onder andere voor in het St. Luciameer in Zuid-Afrika.

Sommige vrouwtjes keren elk jaar naar dezelfde nestplaats terug, die ze bewaakt door erbovenop te liggen of het vanuit een nabije schaduwplek in de gaten te houden als er jongen zijn. Roofdieren zoals varanen maken veel van de eieren buit en soms gaat meer dan de helft van het legsel verloren.

Het vrouwtje kan zestien tot tachtig eieren produceren, het zijn er meestal veertig tot zestig. Het exacte aantal verschilt enigszins per populatie. Ze kan er soms wel een uur over doen om ze te allemaal af te zetten. Hoe ouder de krokodil is, hoe meer eieren ze legt. In de broedperiode hangt de ontwikkeling van het jong af van het weer: als het te veel regent verdrinkt het jong, als het te heet is, wordt de dooier hard en sterft het jong van de honger. Na ruim twee tot ruim drie maanden komen de eieren uit, gedurende deze tijd blijft het vrouwtje in de buurt van het nest maar moet af en toe het water betreden om af te koelen. Alleen dan hebben roofdieren als rovende zoogdieren en met name de nijlvaraan (Varanus niloticus) een kans om de eitjes op te graven. Een belangrijk deel van de embryo's wordt opgegeten door dieren of opgegraven door de mens voordat ze het ei kunnen verlaten.