Szatanka czarna, szatanka, czuprynek szataniec (Chiropotes satanas) – zagrożony wyginięciem gatunek ssaka naczelnego z podrodziny saki (Pitheciinae) w obrębie rodziny sakowatych (Pitheciidae).
Długość ciała (bez ogona) samic 34–39 cm, samców 38–42 cm, długość ogona samic 36–41 cm, samców 36–42 cm; masa ciała samic 2–3,5 kg, samców 2,5–4 kg. Sierść gęsta, szczególnie długa na ogonie, czarna, na grzbiecie może być czarnoruda. Twarz nieowłosiona, czarna.
Występują w lasach tropikalnych, gdzie przebywają głównie w wysokich partiach koron drzew.
Sposób lokomocji saki określany jest jako nadrzewna czworonożność – przemieszczanie się po poziomo ułożonych gałęziach przy zaangażowaniu czterech kończyn. Rzadko skaczą, a jeszcze rzadziej się wspinają. Szatanki żyją w stadach złożonych z osobników obu płci. Stada liczą od 8 do 40 osobników. Charakterystyczny dla tego gatunku jest ogon, który jest chwytny u młodych do około drugiego miesiąca życia, a później traci tę zdolność. Małpy z rodziny sakowatych mają ogony niechwytne.
Inną, również charakterystyczną dla szatanek cechą jest reakcja na stres spowodowany pojawieniem się zagrożenia, przy obronie terytoriów lub towarzyszy. Dwa lub więcej osobników, najczęściej są to samce, przyciskają się do siebie, często się przy tym obejmując, wydając alarmujące, świergotliwe dźwięki. Trwa to około 20 sekund. Zachowania te obserwowano najczęściej pomiędzy dwoma samcami, rzadziej pomiędzy samcem i samicą, natomiast nie stwierdzono go pomiędzy dwiema samicami.