Głowienka
Głowienka zwyczajna, głowienka, kaczka rdzawogłowa, kaczka czerwonoszyja, kaczka kasztanowata (Aythya ferina) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Nie wyróżnia się podgatunków.
Zamieszkuje środkowe szerokości geograficzne Eurazji – od Wysp Brytyjskich i Europy Zachodniej przez Europę Środkową i Wschodnią, pas w środkowej Azji po Mandżurię i północną Japonię. Izolowana populacja w Azji Mniejszej. Południowe i nadatlantyckie populacje osiadłe (czasem koczujące), północne wędrowne. Przeloty w marcu – kwietniu i sierpniu – listopadzie. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie, w subsaharyjskiej Afryce i Azji Południowej oraz na Dalekim Wschodzie, również na południu i południowym zachodzie Europy Środkowej. Sporadycznie zalatuje na Hawaje, Filipiny, Guam, Wyspy Owcze, Azory, Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka. Od XIX wieku w Środkowej i Zachodniej Europie zaczęła rozprzestrzeniać się na północ i zachód. Dotarła nawet do Islandii, jednak jest tam skrajnie nieliczna.
W Polsce spotykana na całym niżu oprócz gór i dużych kompleksów leśnych i jest obecnie nielicznym ptakiem lęgowym. Jej populacje: lęgowa i zimująca w ostatnich dekadach szybko się kurczą.
Duże, słodkowodne, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne jak żyzne jeziora w głębi lądu, stawy hodowlane, zbiorniki zaporowe, starorzecza lub cieki o leniwym prądzie. Preferuje te o dużej powierzchni i głębokości. Gnieździ się również na małych stawach, torfiankach i bagnach, choć kaczęta są wyprowadzane z nich na zbiorniki o większej powierzchni lustra. Licznie też gniazduje na wyspach. Jesienią i zimą widywana zwykle w dużych grupach na otwartych, dużych jeziorach. Często przebywa na otwartej wodzie, tam śpi i wypoczywa.
Rośliny wodne wiosną i latem oraz drobne wodne zwierzęta jesienią i zimą, które, jako grążyca, zdobywa nurkując do 1,5–2,5 m. Są to przede wszystkim larwy owadów, ślimaki i małże. Żeruje głównie na mulistym dnie z podwodną roślinnością. Pod wodę może też sięgać, wyciągając szyję i zanurzając zarazem przednią część tułowia, tylna sterczy pionowo na taflą wody.
W skali globalnej od 2015 roku uznana jest za narażoną na wyginięcie – kategoria VU w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN); wcześniej, od 1988 roku była klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski – LC. W 2012 roku liczebność światowej populacji szacowano na 1,95–2,25 milionów osobników. Zagraża jej utrata siedlisk lęgowych w wyniku intensywnej gospodarki stawowej, głównie pogłębienia stawów, niszczenia roślinności wynurzonej i likwidowania wysp.
W Polsce gatunek łowny od 1 września do 31 grudnia. Na Czerwonej liście ptaków Polski głowienka sklasyfikowana została jako gatunek narażony (VU). W latach 2013–2018 liczebność populacji lęgowej na terenie kraju szacowano na 2000–6000 par. Ze względu na notowany od kilkudziesięciu lat szybki spadek liczebności krajowej populacji głowienki (populacja lęgowa zmniejszyła się o około 80–90% pomiędzy 1980 a 2018 rokiem), Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w maju 2019 r. przyjął uchwałę wzywającą do objęcia jej ścisłą ochroną gatunkową.