Kurtaczek kapturowy (Pitta sordida) – gatunek małego ptaka z rodziny kurtaczków (Pittidae). Zamieszkuje tereny Azji kontynentalnej i wyspy Archipelagu Malajskiego. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Wyróżnia się około 12 podgatunków kurtaczka kapturowego, co wynika z dużej zmienności w ubarwieniu i ras geograficznych. Przeważnie u większości podgatunków głowa czarna, a u innych z brązową „czapeczką” („kapturkiem”). Ciało i skrzydła zielone z charakterystycznym, błękitnym lusterkiem. Wokół kloaki rozciąga się karmazynowa plama, sięgająca aż do środka podbrzusza. Niekiedy na piersi znajdują się czarne akcenty. Na skrzydłach poza niebieskim lusterkiem znajdują się czasem białawe plamki. Długość ciała 16–19 cm; masa 40–82 g (podgatunek nominatywny), 67,5–71,5 g (podgatunek mefoorana); brak wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Kurtaczek kapturowy zamieszkuje Azję Południową i Azję Południowo-Wschodnią aż po Nową Gwineę. Przyjęty przez BirdLife International system klasyfikacji zakłada odrębność gatunkową kurtaczka papuaskiego (z podgatunkiem nominatywnym, P. (s./n.) mefoorana i P. (s./n.) goodfellowi) oraz wyspowego, stąd też są na stronie organizacji opisane odrębnie i osobno klasyfikowane przez IUCN. Według danych BirdLife International zasięg występowania kurtaczka papuaskiego (wraz z dwoma wymienionymi podgatunkami) zajmuje blisko 1,4 mln km², a kurtaczka wyspowego – 3,6 tys. km². Dla kurtaczka kapturowego z wyłączeniem wymienionych taksonów jest to 12,3 mln km², stąd łączny (tj. uznając każdy z tych 12 taksonów za podgatunki) zasięg występowania kurtaczka kapturowego zajmuje ponad 13,7 mln km².
W zależności od podgatunku kurtaczki kapturowe zamieszkują:
Kurtaczki kapturowe występują w różnych typach siedlisk. Zamieszkują m.in. mgliste lasy deszczowe, plantacje (kawy, kauczuku, kokosów, gałki muszkatołowej, albicji oraz gorczycy), skruby, namorzyny, lasy bambusowe, sady, stare ogrody, pola ryżowe, bagna oraz krzewinki. Są to naziemne ptaki, żerujące głównie na ziemi, w ściółce leśnej, lecz czasem wzlatują na nisko położone gałęzie, maksymalnie na wysokość 7 metrów. Niektóre populacje z północnych obszarów podejmują sezonowe wędrówki, nocą.
Kurtaczek kapturowy żeruje na ziemi. Gatunek ten odżywia się głównie bezkręgowcami, czasami drobnymi kręgowcami. W skład diety wchodzą chrząszcze (Coleoptera), mrówki (Formicidae), termity (Isoptera), prostoskrzydłe (Orthoptera), karaczany (Blattodea), także dżdżownice (Lumbricidae) i ślimaki (Gastropoda), których muszle roztrzaskuje o głazy.
To cichy, płochliwy ptak, którego bardzo trudno zaobserwować i do niego podejść. Jednak wraz z nastaniem pory deszczowej można go usłyszeć, ponieważ samce kurtaczków zaczynają wydawać odgłosy godowe. Odgłosy składają się z dwóch dźwięków, czasem przypominając ciche szczekanie. Połączona para zaczyna budować gniazdo (zarówno samiec, jak i samica) z różnorodnej roślinności (liści, mchu, patyczków i korzonków) oraz ziemi, w końcu formując kopczyk w kształcie kopuły. Samica następnie składa od 3 do 5 jaj koloru białego z czekoladowymi plamami. W zależności od zasięgu występowania jaja są składane w różnych miesiącach: na terenie Indii od kwietnia do sierpnia, w południowo-wschodniej Azji od maja do października, na Borneo od grudnia do kwietnia, na Sulawesi od lutego do czerwca, na Nowej Gwinei od grudnia do czerwca, a na Filipinach od maja do czerwca, być może także w lipcu.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) stosuje, jak wyżej wspomniano, ujęcie systematyczne według listy opracowanej przy współpracy BirdLife International z autorami HBW i dzieli ten takson na trzy gatunki, klasyfikując je następująco:
Obecnie kurtaczka kapturowego stara się hodować wiele instytucji m.in. zoo w San Diego i zoo w Londynie, które hoduje podgatunek P. s. muelleri.
