Aleksandretta chińska (Psittacula derbiana) – monotypowy gatunek dużej górskiej papugi rodzaju Psittacula z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae), w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae).
Aleksandretta chińska była motywem znaczków pocztowych z następujących krajów i lat:
Masywna głowa, silny dziób, masywny język, długi ogon. Ogon może ulegać postrzępieniu lub zniszczeniu, zwłaszcza w wyniku aktywności lęgowej, przez co niektóre osobniki mają krótkie ogony. Dorosłe osobniki osiągają długość 46–51 cm od podstawy dzioba do końcówki ogona, długość ogona to 27 cm. Dorosłe osobniki osiągają masę w zakresie ok. 250–350 gramów.
Skrzydła, tył głowy, grzbiet zielone. U dojrzałych samców kolor brzucha jest bardziej intensywny niż u samicy i osobnika młodego. Głowa i pierś liliowe/wrzosowe oraz niebiesko-szare. Obecne tzw. broda oraz wąsy, czyli czarne pasy na gardle oraz pomiędzy oczami nad woskówką. Ogon zielono-niebieski. Tęczówka oka u osobników dojrzałych écru, u młodych ciemnoszara. Stopy szare. Osobniki młode mają pomarańczowy dziób, który z czasem czernieje. Następnie górna część dzioba samca w wieku około 3 lat wybarwia się ostatecznie z barwy czarnej do czerwonej. Pierwsze oznaki początku procesu wybarwiania dzioba występują zwykle po pierwszym roku życia. Samce posiadają także lekko bardziej zaniebieszczone od samicy czoło oraz delikatne zagięcie w górę tzw. brody. Dojrzałe samice cały dziób mają czarny. Wśród osobników młodocianych rozróżnienie płci jest trudne.
Południowo-zachodnie Chiny: zachodni Syczuan, Junnan, Hunan, południowo-wschodni Tybetański Region Autonomiczny.Północno-wschodnie Indie: północno-wschodni Arunachal Pradesh, północno-wschodni Asam. Sumaryczny obszar występowania to ok. 632 000 km2.
Papuga zamieszkuje tereny górskie od 1250 do 4000 m n.p.m. w lecie (granica wiecznych śniegów w Himalajach) i do 3300 m n.p.m. w zimie. Ptak występuje w lasach liściastych, iglastych, mieszanych np. sosnowo-dębowych oraz lasach i zaroślach różanecznikowych. Jest najbardziej odpornym na zimno gatunkiem z rodzaju Psittacula.
Do wysokości ok. 2500 m n.p.m. występują w Himalajach drzewa liściaste, topole, dęby, kasztanowce, jarzębiny. Powyżej tej granicy dominują rośliny iglaste, m.in. sosna himalajska, świerk himalajski, cedr himalajski. Lasy i zarośla różanecznikowe znajdują się na wysokościach od 2600 do 3700 m n.p.m. Ptak preferuje tereny wzdłuż zboczy dolin oraz tereny zagospodarowane rolniczo w dolinach.Gatunek nie migruje, jednak sporadycznie zalatuje z Chin do północno-wschodnich Indii w okresie od maja do września. Najczęściej występuje głównie w grupach 40–50 osobników. Obserwuje się jednak większe grupy do 150 osobników. Populacja naturalna prawdopodobnie zmniejsza się. W Chinach stwierdza się występowanie gatunku w miastach poza naturalnym obszarem występowania, np. w Lhasie. W Polsce stwierdza się pojedyncze osobniki, które prawdopodobnie uciekły z wolier. Z daleka od innych ptaków odróżnia ją długi ogon oraz charakterystyczne głośne skrzeczenie.
W warunkach naturalnych: nasiona i siewki, owoce, nektar, kwiaty, orzechy, pąki liści, młode pędy roślinne. Do diety należą m.in. nasiona sosny chińskiej (Pinus tabulaeformis), kotki (bazie) himalajskiej topoli Populus ciliata, jęczmień, proso, kukurydza. Okazjonalnie pożywia się bezkręgowcami, w tym owadami. Osobniki obserwowane w miastach i na terenach rolniczych w Chinach żywiły się także jabłkami, orzechami włoskimi, nasionami wiązu i tui.
Do lęgów ptaki wyszukują dużych dziupli i innych otworów w wysokich drzewach, m.in. sosny chińskiej lub topoli P. ciliata. Na wolności ptaki osiągają dojrzałość płciową w wieku ok. 5 lat, w warunkach hodowlanych w wieku 2–3 lat. Składają 2–4 białe jaja o przeciętnych rozmiarach 36 x 28 mm i masie 16 g, których inkubacja w warunkach naturalnych trwa między 23 a 28 dni, średnio 24 dni. W warunkach naturalnych lęgi trwają od marca do czerwca, przy czym maksimum przypada w maju. Etap podlota ptak osiąga po 8–9 tygodniach od wyklucia. Średnia długość pokolenia to 7,1 lat. Długość życia w zakresie 20–30 lat.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN gatunek od 2011 r. ma status NT (ang. Near Threatened; stan w 2018). W latach 2004–2011 posiadał status LC (ang. Least Concern). Liczebność populacji na wolności nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako dość pospolity. Trend liczebności populacji oceniany jest jako umiarkowanie spadkowy.
Papuga jest uznawana za szkodnika upraw. Eksport z Indii jest zabroniony, większość ptaków w niewoli pierwotnie wywieziono z Chin, gdzie gatunek nie podlegał ochronie do 1989 r. Aktualnie podlega ochronie w Chinach na podstawie Prawa Chińskiej Republiki Ludowej o ochronie przyrody obowiązującego od 1 marca 1989 r. Mnisi buddyjscy w Syczuanie angażują się w akcje przeciw kłusownikom, w tym starają się przeciwdziałać wybieraniu jaj. Ptaki dostępne na targach, np. w mieście Chengdu, najprawdopodobniej wykluły się w inkubatorach z wykradzionych jaj. Do pośredników i handlu trafiają ptaki ok. 2–3-miesięczne. Jako środki zaradcze przeciw kłusownictwu i zmniejszaniu się populacji proponuje się wspieranie działań mnichów buddyjskich, edukację, zwiększanie świadomości mieszkańców o nielegalności i szkodliwości wybierania jaj oraz instalację budek lęgowych.
