Mnicha (Myiopsitta monachus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), pochodzący z Ameryki Południowej, obecnie introdukowany w wielu rejonach świata. Szeroko rozpowszechniony na terenach zurbanizowanych. W niektórych krajach uważany za szkodnika upraw. Obok aleksandretty obrożnej jest to najlepiej przystosowany do chłodnego klimatu gatunek papugi. Mnichy budują wielkie, zbiorowe gniazda na drzewach lub słupach energetycznych i oświetleniowych. Bywają trzymane jako zwierzęta domowe. Wyhodowano kilka odmian kolorystycznych.
W stanie dzikim typowe umaszczenie jest zielono-szare z niebieskimi końcówkami skrzydeł i pomarańczowym dziobem. Szare są: czoło, policzki oraz pierś. W wieku dorosłym na piersi samców pojawia się ciemniejszy wzór. Reszta ciała (z wyjątkiem niebieskich lotek pierwszorzędowych) jest zielona, przy czym zewnętrzne strony ud są jasnozielone lub żółtawe. W niewoli wyhodowano kilka odmian kolorystycznych, np. białą (albinotyczną), lutino (żółtą), cynamonową i niebieską.
Samice nieco mniejsze od samców, ale rozróżnienie płci jest bardzo trudne bez dokładniejszych badań. Skrzydło samca ma długość 155 mm, a samicy 151 mm.
15–20 lat. W niewoli niekiedy nawet 30 lat.
Naturalny zasięg występowania obejmuje obszary Ameryki Południowej o klimacie subtropikalnym i umiarkowanym (gł. Argentyna, Paragwaj, Urugwaj, Boliwia oraz południowy skrawek Brazylii). Gatunek został introdukowany w wielu rejonach świata i obecnie żyje dalej na północ Brazylii, a także w Portoryko, na Bermudach, Bahamach, w ośmiu stanach USA, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, na Gibraltarze, w Belgii, Izraelu i Japonii. Na niektórych obszarach uważany za poważnego szkodnika upraw. Dobrze się przystosowała do życia w miastach.
W stanie naturalnym mnicha zamieszkuje niezbyt zwarte tereny lesiste. Dogodne warunki znajduje dla siebie na plantacjach eukaliptusów. Liczne populacje występują na terenach zurbanizowanych, gdzie występuje obok gołębi czy szpaków. Obok aleksandretty obrożnej jest to najlepiej przystosowany do chłodnego klimatu gatunek papugi. Zdziczałe kolonie występują m.in. w Nowym Jorku, New Jersey, Cincinnati, Louisville, Connecticut, w stanie Waszyngton oraz Rhode Island.
Żywią się różnymi nasionami, jagodami i innymi owocami, młodymi pędami i kwiatami drzew oraz owadami i ich larwami. W okresie lęgowym ważnym składnikiem są nasiona ostów. Można podawać im nawet jajko, które zapewni im większą ilość białka. Mnicha jak każda papuga powinna mieć zapewniony duży dostęp do witamin.
Mnicha jest jedyną papugą budującą gniazda. Inne gatunki wykorzystują dziuple i jamy. Co więcej, są to zbiorowe gniazda służące całej kolonii. Budują je z długich (do 60 cm) i odpowiednio grubych (5–10 mm) patyczków. Najpierw powstaje jedno kuliste gniazdo a następnie inne osobniki dobudowują do niego kolejne z osobnymi wejściami. Takie konstrukcje przekraczają niekiedy 3 m średnicy i masę ponad 200 kg. Czasami wybudowanie takiego gniazda trwa nawet 3 miesiące. Poza sezonem lęgowym służą ptakom jako miejsce noclegu. Zazwyczaj takie gniazdo mieści się na szczycie drzewa, słupa energetycznego czy oświetleniowego.
Okres lęgowy trwa od listopada do marca. Samica składa 1–11 białych jaj, które wysiaduje przez 22–26 dni. Pisklęta są w gnieździe przez ok. 6 tygodni. W tydzień po opuszczeniu gniazda samodzielnie zdobywają pokarm.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje mnichę za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) od 2014 roku, kiedy to zaakceptowano taksonomiczny podział gatunku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity, a nawet bardzo liczny. Trend liczebności populacji na wolności uznaje się za wzrostowy, gdyż degradacja środowiska powoduje powstanie nowych, odpowiednich dla tego gatunku siedlisk. Mnicha górska, uznawana przez IUCN za osobny gatunek M. luchsi, uznawana jest za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened); wcześniej do 2022 roku była gatunkiem „najmniejszej troski”. Jej trend liczebności jest malejący.
