Leniwiec trójpalczasty (Bradypus tridactylus) – gatunek ssaka z rodziny leniwcowatych. Wiedzie samotny, nadrzewny, powolny tryb życia w lasach tropikalnych północnej Ameryki Południowej. Żywi się liśćmi cekropki. Po półrocznej ciąży samica rodzi jedno młode. Nie zagraża mu wyginięcie.
Długość ciała (bez ogona) 450–755 mm, długość ogona 22–110 mm, długość ucha 5–21 mm, długość tylnej stopy 40–120 mm; masa ciała 3,4–6,5 kg. Występuje dymorfizm płciowy: dorosłe samice przerastają samce. W obrębie tego zakresu wielkości lokuje się leniwiec pstry, podczas gdy leniwiec karłowaty jest mniejszy.
Ciało leniwca trójpalczastego porasta długie futro. Włosy są szorstkie, rowkowane. Futro jest barwy ciemnoszarej z czarnymi plamkami ulokowanymi zwłaszcza na grzbiecie i na ramionach. Jaśniejsza barwa występuje głowie i gardle, które są żółtawe. Jasne gardło odróżnia leniwca trójpalczastego od leniwca pstrego. Na grzbiecie samców występuje speculum, wyróżniająca się jaskrawa plama, w której przez pomarańczowożółte pole biegnie pośrodkowy czarny pas, podobnie jak u leniwca karłowatego czy pstrego. Zielonkawość zawdzięcza futro rosnącym w leniwczym futrze glonom. Zapewniają one żyjącemu wśród zielonych liści drzew leniwcowi lepszy kamuflaż. Ponadto stanowią dodatkowe źródło pokarmowe, pozwalając zwierzęciu uzupełnić lipidy.
Głowa ma szczątkowe małżowiny uszne. W pysku obecne są kołkowate, pozbawione szkliwa zęby.
Na klatce piersiowej samicy znajdują się dwa sutki.
Ciało wieńczy szczątkowy ogon.
Zarówno przednie, jak i tylne kończyny mają po 3 palce, wyposażone w długie pazury.
Leniwiec trójpalczasty cechuje się powolnym metabolizmem. Bardzo wolno trawi spożyty pokarm, fermentujący powoli w jego przewodzie pokarmowym. Leniwce oddają stolec bardzo rzadko.
Leniwiec trójpalczasty występuje w północnych obszarach Ameryki Południowej, od wschodniej Wenezueli (na wschód i południe od rzeki Orinoko), na wschód przez region Gujana (Gujana, Surinam i Gujana Francuska) do północnej Brazylii (na zachód do Delty Amazonki ograniczony na południu przez Amazonkę).
Siedliskiem leniwca trójpalczastego jest las tropikalny, bogaty w gatunki roślin i wilgotny. Zasiedla on lasy górskie i nizinne.
Pożywieniem tego zwierzęcia są liście drzew. Żyjąc w zróżnicowanym gatunkowo lesie, leniwiec trójpalczasty wykazuje daleko idącą specjalizację. Odżywia się mianowicie prawie wyłącznie liśćmi cekropki. Dodatkowo konsumować może liście Ceiba samamuma, Elizabetha paraensis i Hevea viridis. Liście gryzie kołkowatymi zębami pozbawionymi szkliwa. Spożyty pokarm trawi wolno, należąc do zwierząt o najwolniejszym trawieniu. W jego obszernym przewodzie pokarmowym liście ulegają powolnej fermentacji. Po strawieniu leniwiec schodzi kilkadziesiąt metrów w dół, by oddać na ziemi stolec. Defekuje raz w tygodniu. Zachowanie takie wystawia go na niebezpieczeństwo polujących na dnie lasu drapieżników. Na ziemi porusza się on bowiem niezdarnie, raczej pełza na przedramionach, niż chodzi. Zejście z drzew kosztuje go też dużo energii. Zachowania takiego nie obserwuje się wśród innych nadrzewnych ssaków, które oddają stolec pod siebie, spadający następnie w dół z wysokości koron drzew. Leniwiec oddaje na dnie lasu niewielkie bobki, często w sumie o znacznej objętości, może zakopywać je w glebie. Symbiotyczne ćmy składają w stolcu jaja, podczas gdy leniwiec wraca do piętra koron drzew.
Występuje sympatrycznie z leniwcem pstrym.
O ile leniwiec trójpalczasty widywany jest rzadko, zdaje się występować pospolicie, osiągając duże zagęszczenie i stanowiąc istotny odsetek biomasy ssaków. Całkowitej liczebności nie poznano. Szacunki zagęszczenia wynoszą od 1,7 leniwca na km² w Gujanie Francuskiej do 221 zwierząt na km² w Manaus w Brazylii. W jednym przypadku w Surinamie na powierzchni 7 ha znaleziono 130 osobników. W Surinamie jest to najpospolitszy nielatający ssak. Ponadto jego zasięg występowania jest szeroki, obejmując obszary chronione. Zagraża mu niszczenie środowiska naturalnego przez człowieka, natomiast rzadko bywa on zjadany. IUCN uznaje go za gatunek najmniejszej troski, nie podając istotnych zagrożeń. Jest tak klasyfikowany od 1996.