Kaniuk długosterny (Chelictinia riocourii) – gatunek ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkującego Afrykę. Niewielki ptak drapieżny prowadzący głównie koczowniczy tryb życia.
Długość ciała wynosi 33–38 cm, rozpiętość skrzydeł 68–76 cm, masa ciała około 110 g. Dymorfizm płciowy przejawia się nieznacznie większymi rozmiarami samic. W locie podobny do rybitwy ze względu na szare ubarwienie, wydłużone zewnętrzne pióra ogona oraz czarny pasek pod skrzydłami. Pióra w dolnej części tułowia jaśniejsze. W czasie lotu porusza ogonem w górę i w dół podobnie jak Elanus caeruleus. Pióra na grzbiecie młodych ptaków mają rude krawędzie. U młodych ogon jest mniej rozwidlony. Tęczówki koloru czerwonego (u młodych ptaków szare), woskówka szara, a nogi blado-żółte (ciemniejsze u młodych).
Zasiedla jałowe stepy subsaharyjskiej sawanny oraz zarośla, zwykle w obszarach, gdzie występują akacje, natomiast w okresie rozrodczym w większej liczbie pojawia się na obszarach trawiastych do 500 m n.p.m. Noce spędza w koloniach, czasem z innych gatunkami ptaków drapieżnych takich jak np. pustułeczka (Falco naumanni). Poluje głównie na owady (szarańcze, termity i mrówkowate) oraz pajęczaki. Podczas wychowu młodych częściej poluje na jaszczurki i gryzonie. Badania w Senegalu wykazały, że prostoskrzydłe (zwłaszcza szarańczowate) są szczególnie ważnym składnikiem pożywienia (72–82%). Poluje również na inne owady takie jak Odonata, Hemiptera, Hymenoptera, Lepidoptera i Coleoptera, jak również na niektóre gatunki gadów (Agamidae) i małych ssaków (Soricidae i Muridae). Poluje głównie szybując. Często spożywa upolowaną zdobycz podczas lotu. Zazwyczaj poluje w luźnych stadach, czasem przelatując nad bydłem. Podczas pożarów traw łapie uciekające owady
Okres rozrodczy w zachodniej Afryce przypada na maj-sierpień, w Senegalu na grudzień-luty, w północnej Kenii na marzec-czerwiec, natomiast w Etiopii na marzec-kwiecień. Gniazdo buduje z patyków i gałązek (ok. 30–40 cm średnicy) w gęstych kolczastych krzewach i na niskich drzewach, takich jak Mitragyna inermis i Acacia seyal, zwykle 2–8 m nad ziemią, często w pobliżu gniazd innych gatunków drapieżnych ptaków (Circaetus cinereus, Torgos tracheliotus i Elanius caeruleus). Gniazdo po pewnym czasie pokrywa się białymi odchodami i jest widoczne z daleka. Co roku buduje nowe gniazdo. Samica składa zwykle cztery blado-piaszczyste lub czerwono-brązowe jaja o średnicy 34–38 mm x 26–31 mm. Okres inkubacji nie jest znany. Przez większość czasu to samica wysiaduje jaja, a samiec wtedy poluje, zapewniając jej pożywienie. Młode osiągają dorosłe upierzenie w wieku około 6 miesięcy. Często gniazduje w luźnych koloniach do 20 par.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii VU (narażony na wyginięcie).
