De gambiahamsterrat (Cricetomys gambianus) is een zoogdier uit de familie van de Nesomyidae. De wetenschappelijke naam van de soort werd voor het eerst geldig gepubliceerd door Waterhouse in 1840.
Het is een vrij groot knaagdier: het kan een lichaamslengte bereiken van 24 tot 45 cm, en een lange staart van 35 tot 50 cm. Hun gewicht varieert gewoonlijk van 1 tot 1,5 kg.
De gambiahamsterrat heeft een grote verspreiding. Van Senegal tot Kenia in het noorden tot Angola en Mozambique in het zuiden. Daar leeft hij in allerlei habitats: de soort komt voor in savannen, bossen, akkers, plantages.
Gambiahamsterratten leven sociaal, in kleine groepjes die een gemeenschappelijk hol delen. Dat hol kan bestaan in natuurlijke spleten in rotsen, of holle bomen maar ze kunnen dit ook zelf graven. In dat geval bestaat het uit een vertakte tunnel van enkele meters lang, waarlangs 'kamers' zijn uitgegraven. Deze ruimtes worden gebruikt als slaapplek of als opslagruimte voor voedsel.