Dziwonia duża (Carpodacus rubicilla) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). W czterech podgatunkach występuje w górskich obszarach centralnej Azji i na Kaukazie. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Długość ciała wynosi 19–21 cm, masa ciała 40–48,5 g. Jest to stosunkowo duży łuszczak, rozmiarami podobny łuskowcowi (Pinicola enucleator). Upierzenie jest dosyć ciemne. Występuje dymorfizm płciowy. U samca ciemię i spód ciała mają barwę ciemnoczerwoną, z malinowym odcieniem, upstrzone białymi kropkami. Okolice oka i kantarek ciemniejsze. Grzbiet bardziej piaskowobrązowy. Zwraca uwagę długi ogon i mocny, jasny dziób. Upierzenie samicy w większości jest brązowoszare, intensywnie kreskowane, z ciemniejszym kantarkiem i okolicami oka. Samiec podczas swojego pierwszego lata wygląda jak samica. Większość różnic między przedstawicielami poszczególnych podgatunków dotyczy nasycenia barwy różowej i czerwonej u samców, różnic w ubarwieniu dzioba i wymiarów poszczególnych części ciała, są to cechy bardzo trudne do dostrzeżenia w terenie. Długość skrzydła u przedstawicieli nieokreślonych podgatunków wynosi 113,5–121,5 mm u samców (105–112,5 mm u samicy (u C. r. severtzovi odpowiednio 116–123 i 111–121 mm), długość ogona 86–91 mm u samców i 83–92 mm u samic, długość dzioba (od nasady w czaszce) 18–20 mm u samców i 19–20 mm u samic.
IOC wyróżnia następujące podgatunki:
Dziwonie duże zamieszkują wysokie góry, najchętniej okolice lodowców z jałowymi, nasłonecznionymi stokami z obecnymi głazami, gdzie jest obfitość nasion mniszków. To ptaki osiadłe, jedynie zimą schodzą na niższe wysokości (1000 m n.p.m. lub niżej). Gniazdują powyżej 2500 m n.p.m., przeważnie 3000 m n.p.m. W obrębie Kaukazu występują między 2500 a 3500 m n.p.m., dalej na wschodzie 3630–5000 m n.p.m. W Nepalu odnotowywano je na wysokości 2660–4900 m n.p.m. Na zimowiskach w Kazachstanie pojawiają się w stadach liczących do 30–50 osobników. W kilku miejscach w tym kraju prawdopodobnie gniazdują, w 1960 znaleziono gniazdo na wysokości 4100 m n.p.m. Podczas zimowania w stadach tych ptaków mogą pojawiać się inne dziwonie, w tym dziwonia ciemnolica (C. rubicilloides). Poza sezonem lęgowym najczęściej widywane są pojedynczo lub w parach. Żerują na ziemi lub w krzewach, żywią się głównie nasionami niewielkich roślin oraz krzewów Caragana, niekiedy jedzą także jagody i owady.
Okres lęgowy trwa od końca maja do końca sierpnia. Przeważnie występuje jeden lęg, być może na Kaukazie więcej. Gniazdo umiejscowione jest w szczelinie skalnej lub na niskim krzewie, rzadko również w opuszczonych budynkach. Budulec stanowią cienkie gałązki, łodygi roślin i fragmenty korzeni, mchy, trawy, włosie i sierść. Zniesienie liczy 4–5 jaj, mają barwę niebieską i pokryte są drobnymi kropkami.
IUCN uznaje dziwonię dużą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Według informacji z 2016, populacja na Kaukazie miała zmniejszyć się w wyniku niszczenia środowiska życia tych ptaków. Z lat 90. pochodzi informacja o zmniejszaniu się liczebności w europejskiej części zasięgu ze względu na niszczenie środowiska bogatego w rokitniki (Hippophae rhamnoides), stanowiące źródło pokarmu, oraz zagrożenie ze strony wieszczków (Pyrrhocorax graculus). Do tego ptaki na zimowiskach miały być odławiane celem trzymania ich jako ptaków ozdobnych.
