Ziarnojadek popielaty (Sporophila schistacea) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), występujący miejscowo w północnej i środkowej Ameryce Południowej oraz w Ameryce Centralnej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern).
Mały ptak o cechach typowych dla rodzaju Sporophila, o charakterystycznym dużym, grubym i zaokrąglonym dziobie – u samców jest on koloru żółtego, a u samic ciemnoszarego przechodzącego w czarny. Samce są w zasadzie prawie całe szare. Z ciemniejszym kantarkiem w centralnej części przechodzącym w czarny. Mają białą łukowatą plamkę w dolnej części policzków. Skrzydła ciemnoszare z szarostalowymi obrzeżami lotek z niewielką białawą plamką na środku. Pierś, brzuch (oprócz dolnej jego części) szare, kuper i spód brzucha białawy. Nogi ciemnoszare; tęczówka ciemna. Samce są podobne do ziarnojadka siwego, ale różnią się dziobem. Upierzenie samicy jest podobne do samca, tylko w szarobrązowych i oliwkowobrązowych odcieniach. Brak charakterystycznej dla samca białej plamki przy policzku. Samice są trudno rozróżnialne i jak w przypadku większości ziarnojadków, ich identyfikacja następuje przez towarzyszących im samców. Młode osobniki są podobne do samic. Podgatunek S. s. incerta jest nieco większy, z grubszym dziobem, i prawie bez plamki policzkowej. Podgatunek S. s. longipennis jest nieco bledszy i z mniej zróżnicowanymi odcieniami z brakiem charakterystycznej plamki na policzku. Długość ciała 10,6–11,1 cm, masa ciała 12–13,7 g.
Ziarnojadek popielaty występuje na terenach położonych do wysokości 1500 m n.p.m. (sporadycznie do 2000 m n.p.m.). Występuje plamowo w całej północnej i środkowej Ameryce Południowej oraz w Ameryce Centralnej. Jest gatunkiem koczowniczym.Poszczególne podgatunki występują:
Jego głównym habitatem są obrzeża wilgotnych lasów tropikalnych, także ponowne zalesienia oraz plantacje, zwłaszcza tam, gdzie występują bambusy. Żywi się głównie ziarnami traw, a zwłaszcza bambusów np. z gatunku Chusquea simpliciflora, chociaż zaobserwowano też żerowanie na kłosach ryżu. Pokarm podejmuje zarówno z kłosów, jak i z ziemi. Spotykany jest pojedynczo lub w parach, rzadziej w małych grupach.
O rozmnażaniu ziarnojadka popielatego nie ma wielu informacji. Okres lęgowy ma miejsce głównie w lipcu i sierpniu, ale także w lutym. Gniazda w kształcie cienkościennych filiżanek zbudowane są z korzonków i włosia, umieszczane na wysokości od 2 do 4 m nad ziemią, zazwyczaj na niewielkich drzewach lub na palmach. Na terenie Panamy także na ciernistych winoroślach i bambusach. Samica składa zazwyczaj 3 jaja, wysiaduje je sama.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnojadek popielaty od 1988 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Organizacja Partners in Flight w 2008 roku szacowała liczebność światowej populacji na 50–500 tys. osobników. Ptak ten opisywany jest jako niezbyt pospolity do rzadkiego; lokalnie może być pospolity w niektórych latach, a nieobecny w innych. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 9,6 mln km². BirdLife International podaje, że populacja ma trend spadkowy ze względu na zmniejszanie się jego naturalnego habitatu. Szacuje się, że spadek ten będzie proporcjonalny do spadku powierzchni zalesionych Amazonii i w ciągu 3 pokoleń (około 14 lat) jego populacja zmniejszy się o prawie 25%.
