Samiec ma czarny wierzch głowy, podbródek jest biały, a reszta ciała niebieskawa. Samica jest o wiele bardziej brązowa. Długość ciała ok. 15 cm, masa ciała 14,6–30,5 g.
Występuje w krajach śródziemnomorskich i w północnej Afryce, zimuje w Afryce na południe od Sahary. W okresie lęgowym zasiedla zadrzewienia.
Luźno uwite gniazdo z gałązek i suchych traw znajduje się wierzchołku krzewu. Dość często gnieżdżą się w sąsiedztwie dzierzby rudogłowej (Lanius senator).
IUCN uznaje lutniczkę zachodnią za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji po taksonomicznym podziale gatunku, dokonanym w roku 2016, nie została oszacowana. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy.
