Rybitwa białowąsa (Chlidonias hybrida) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae).
Ry
RybożerneLą
LądoweSt
StadneJa
JajorodneJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Pr
PrzedspołeczneLa
Latające ptakiPt
Ptaki morskieSp
SpołeczneMi
MigrująceW
zacznij od...Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej wierzch głowy (czapeczka) i kark czarny, boki głowy i szyi oraz pokrywy podskrzydłowe, podogonie i spód ogona białe. Grzbiet i ogon szaroniebieskie, a brzuch ciemnoszary. Mocny dziób i nogi czerwone. Pióra na barku są obrzeżone białawym lub żółtym pasem, podczas gdy u rybitwy czarnej obrzeżenie jest brunatne. Nazwa gatunkowa wzięła się od białych policzków. W szacie spoczynkowej bieleje. Popielaty jest jedynie wierzch ciała, czarna plama na potylicy nie zachodzi na okolice ciemieniową, dziób pozostaje czerwony, co pozwala na odróżnienie jej od rybitwy białoskrzydłej (Chlidonias leucoptera). Osobniki młodociane przypominają dorosłe w szacie spoczynkowej. Mają ciemne plamy na grzbiecie i głowie. Podgatunki różnią się odcieniem barwy popielatej i rozmiarem białych plam. Pierzenie do szaty spoczynkowej ma miejsce w czerwcu i lipcu. Jest płochliwa, choć siada na odsłoniętych terenach nad wodą. Dużo lata i rzadko chodzi. W locie widać jej biały spód skrzydeł i lekko rozwidlony ogon (12–22 mm).
długość ciała ok. 25–28 cmrozpiętość skrzydeł ok. 65–70 cmmasa ciała ok. 60–100 g
Obecnie zwykle wyróżnia się 3 podgatunki, które zamieszkują:
Gniazduje na bagnach, mulistych wodach płynących lub o wolnym przepływie, nad rzekami, stawami oraz innymi żyznymi i stojącymi zbiornikami wodnymi o gęstej roślinności. Poza sezonem lęgowym również pola uprawne, laguny, morskie wybrzeża, azjatyckie stepy.
Dorosłe ptaki wydają dwusylabowe, przenikliwe „ku-ik” lub chrapliwe, skrzeczące „chreb”.
Głównie owady i ich larwy, pająki, mięczaki i pierścienice, ale również drobne kręgowce, np. żaby, kijanki, drobne ryby (do 5 cm długości).
Rybitwa białowąsa szuka pokarmu, lecąc nisko nad powierzchnią wody lub łąką. Może też w locie zbierać pożywienie z powierzchni wody lub roślin, a także wyłapywać latające owady. By zdobyć swą ofiarę z powierzchni wody i niepotrzebnie się nie zanurzać, często zawisa w locie. Zdarza się jej jednak nurkować za zdobyczą do wody z powietrza na 2–3 metry głębokości.
Pod koniec kwietnia, choć głównie w maju, wracają na lęgowiska. W trakcie toków rybitwy przynoszą w dziobach materiały na gniazdo, upuszczają i łapią znów w powietrzu lub z powierzchni wody. Pary są monogamiczne.
Gniazdo znajduje się na wodzie, na platformie z roślin lub na kępie wystającej znad wody. Zbudowane jest ze sterty trzcin i sitowia oraz z innych roślin wodnych, których kawałki mogą dochodzić do 1 metra. Wygląda więc jak płaski kopiec. W środku znajduje się mały dołek, gdzie składane są jaja. Tworzy kolonie liczące do kilkuset par, często wraz z rybitwą czarną. Gniazdowanie może przeciągać się do lipca.
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu (w Europie) lub listopadzie–grudniu (w Afryce i Australii) 2–3 jasne lub jasnorudawe jaja o plamach o różnej wielkości. W przeciwieństwie do pozostałych rybitw mają zielonkawy odcień.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rybitwę białowąsą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji światowej w 2015 roku szacowano na 300 tysięcy – 1,5 miliona osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny.
W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagająca ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie. Liczebność populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2018 szacowano na 1200–2000 par. Na Czerwonej liście ptaków Polski rybitwa białowąsa sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski (LC).
Nad Morzem Kaspijskim i Jeziorem Aralskim traci swe siedliska, co powoduje, że przenosi się na zachód.
