Salangana zmienna (Collocalia esculenta) − gatunek ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Należy do najmniejszych gatunków salangan. Zamieszkuje wyspy zachodniej części Oceanu Spokojnego – od Celebesu (Indonezja) na wschód przez Nową Gwineę po Wyspy Salomona, tworząc liczne podgatunki. Cechą charakterystyczną salangan są budowane ze śliny jadalne gniazda, które są poszukiwanym towarem kulinarnym.
Salangana zmienna, podobnie jak inne gatunki z rodziny jerzykowatych, jest niewielkim ptakiem pokrojem przypominającym jaskółkowate. Od jaskółek różni ją inna budowa skrzydeł. W rzeczywistości są one krótkie i mocno umięśnione, a ich niezwykła długość zewnętrznie przypominająca jaskółcze osiągnięta jest głównie poprzez silnie wydłużone i wygięte łukowato lotki. Skrzydła w stanie spoczynku krzyżują się, sięgając poza sterówki ogona. Wierzch i skrzydła ciemne do barwy czarnej, z niebieskawym pobłyskiem. Pierś i ogon również ciemne, jaśniejszy brzuch i boki aż po kolor biały. Nogi słabe i krótkie, zakończone silnymi, chwytnymi palcami, służącymi do czepiania się skalnych półek.
Długość ok. 10 cm, długość skrzydła 9–10 cm.
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia obecnie 17 podgatunków C. esculenta:
Zamieszkuje różne środowiska, preferując jednak otwartą przestrzeń. Gniazduje kolonijnie, często wśród opuszczonych zabudowań mieszkalnych lub przemysłowych.
Chwytane w locie owady.
Salangany znane są przede wszystkim ze swoich nietypowych gniazd, budowanych ze śliny dorosłych ptaków. Salangana zmienna należy do gatunków budujących gniazda z dodatkami roślinnymi (gniazda czarne), co zmniejsza ich wartość handlową. Ślina salangany w zetknięciu z powietrzem szybko zastyga, tworząc trwały budulec. Gniazdo budowane jest warstwami, przytwierdzone do ściany skalnej lub budynku, tworzy koszyczek w kształcie ćwiartki kuli.
Do zbudowanego wspólnie przez parę gniazda samica składa zazwyczaj dwa, białe i podłużne jaja. Wysiadują obydwoje rodzice. Młode karmione są owadami.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) stosuje starsze ujęcie systematyczne (sprzed podziału) i uznaje salanganę zmienną za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern).
